top of page

ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ – ΝΕΡΟΤΡΙΒΕΣ - ΜΠΑΤΑΝΙΑ

     Οι νερόμυλοι βρίσκονταν σε απόκρημνα σημεία, στα βάθη των υδατοπτώσεων για να μπορούν να εκμεταλλευτούν τη δύναμη του νερού. Αποτελούσαν μικρές επιχειρήσεις οικογενειών μυλωνάδων και ήταν μικρά ως προς το μέγεθος τους μονώροφα κτίσματα με εξωτερικούς πέτρινους τοίχους που μόλις και μετά βίας στέγαζαν τον αλεστικό μηχανισμό και τα σακιά. Οι δυο βασικοί τύποι νερόμυλου ήταν ο «ρωμαϊκός» με την όρθια εξωτερική φτερωτή και ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» με τη μικρότερη εσωτερική οριζόντια, ο οποίος ονομάστηκε έτσι γιατί είχε εξαπλωθεί στο βυζαντινό κράτος. Χρησιμοποιούσαν ως κινητήρια δύναμη το άφθονο νερό που διοχετευόταν μέσω ενός λιθόκτιστου καναλιού (νεραύλακας) σε ξύλινο αγωγό (βαρέλα) διαμέτρου 50-80 εκ., ο οποίος κατέληγε στο υπόγειο του κτιρίου, στο χώρο της φτερωτής. Η αλεστική ικανότητα των μύλων ήταν ανάλογη με το υψόμετρο της υδατόπτωσης και την παροχή του νερού.

     Μπατάνια, λέγονταν τα σημεία που πλενόταν και  λευκαινόταν το σαγιάκι, το μάλλινο ύφασμα που παρήγαγε η τοπική οικοτεχνία. Με ένα μηχανισμό που περιελάμβανε μακρόστενα ξύλα (τοκμάκια) που εκτελούσαν παλινδρομική κίνηση κτυπούσαν το σαγιάκι για να σφίξει και να πυκνώσει η ύφανση. Ακολουθούσε πλύσιμο με ζεστό νερό και άπλωμα σε πάγκους για να σιδερωθεί.

     Ειδικός μηχανισμός που χτυπούσε τα χαλιά ήταν η δριστέλλα, ένας κάδος για το πλύσιμο της βαριάς σπιτόστρωσης. Οι βελέντζες μαζεύονταν από τα νοικοκυριά των κοντινών αλλά και πιο μακρινών χωριών, φορτώνονταν στα κάρα ή τα υποζύγια και συγκεντρώνονταν στο χώρο της νεροτριβής. Εκεί ράβονταν από τις άκρες σε σχήμα φακέλου και ρίχνονταν στη δριστέλλα όπου περιστρέφονταν με τη δύναμη του νερού που έπεφτε από μεγάλο ύψος. Στη συνέχεια ανασύρονταν, τοποθετούνταν χωριστά για να μην ανακατευτεί η βαφή και επέστρεφαν στους ιδιοκτήτες τους

Νεροτριβή

Νεροτριβή

(Στέφανος Νομικός, Η υδροκίνηση στην προβιομηχανική Ελλάδα)

Μηχανισμός νερόμυλου

Μηχανισμός νερόμυλου

στη Δημητσάνα (Στέφανος Νομικός, Η υδροκίνηση στην προβιομηχανική Ελλάδα)

Πομάκικο μαντάνι

Πομάκικο μαντάνι

(Στέφανος Νομικός, Η υδροκίνηση στην προβιομηχανική Ελλάδα)

Μαντάνι νεροτριβή

Μαντάνι νεροτριβή

στη Σαμαρίνα (σχέδιο Ζήση Σκαμπάλη 1986)

1972. Νερόμυλος

1972. Νερόμυλος

στους Καλαρίτες Ιωαννίνων (Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα)

1967. Νεροτριβή

1967. Νεροτριβή

σε χωριό των Τρικάλων (Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα)

1972. Νεροτριβή

1972. Νεροτριβή

σε χωριό των Τρικάλων (Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα)

Δεκαετία 1920

Δεκαετία 1920

Νερόμυλος στην Αργυρούπολη (Ντίνος Τριαρίδης)

Βαγένι

Βαγένι

νερόμυλου στη Γουμένισσα (Πάνος Τοκμακίδης)

2000. Ερείπια

2000. Ερείπια

νεροτριβής στη Γρίβα

Νερόμυλος Σουλίου

Νερόμυλος Σουλίου

Νομού Θεσπρωτίας (Δ. Ταλιάνης, Γ. Ρούσκας, Ποτάμια)

1911. Νερόμυλος

1911. Νερόμυλος

στη Στενήμαχο (Ευαγγελία Μαυρομάτη)

1886. Νερόμυλος

1886. Νερόμυλος

στην Κεφαλονιά (Στέφανος Νομικός, Η υδροκίνηση στην προβιομηχανική Ελλάδα)

Μεταφορά σιτηρών

Μεταφορά σιτηρών

με το τσουβάλι στον ώμο για άλεση στο νερόμυλο (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 16-3-1967)

Νερόμυλος

Νερόμυλος

(Περικλής Κόλλας)

Νερόμυλος

Νερόμυλος

στις πηγές του ποταμού Αγγίτη στο νομό Δράμας (Δ. Ταλιάνης, Γ. Ρούσκας, Ποτάμια)

Κατακόρυφη φτερωτή

Κατακόρυφη φτερωτή

του παλιού νερόμυλου της Αργυρούπολης (Λένα Κωτσοπούλου)

Αλεστικός μηχανισμός

Αλεστικός μηχανισμός

νερόμυλου στη Γουμένισσα

Νεραύλακες

Νεραύλακες

διανομής νερού στη Γρίβα

2000. Δριστέλα

2000. Δριστέλα

και βαγένι στη Γουμένισσα

Κατακόρυφη φτερωτή

Κατακόρυφη φτερωτή

παλιού νερόμυλου στη Γουμένισσα

Νερόμυλος

Νερόμυλος

στη βόρεια έξοδο της Γουμένισσας

Εγκαταλειμμένος

Εγκαταλειμμένος

νερόμυλος στη Γουμένισσα (Πάνος Τοκμακίδης)

2000. Δριστέλα

2000. Δριστέλα

στη Γουμένισσα

bottom of page