ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ν. ΚΙΛΚΙΣ

Κιλκίς 1932 Εργάτριες στο καπνομάγαζο Σιδηρόπουλου (Θεοδώρα Σοφιανίδου)	Κιλκίς 1940 Υπάλληλος του εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού αλλάζει το λαμπτήρα της κολώνας που βρίσκεται … στη μέση του δρόμου (Βασίλης Δάτσης)	Κιλκίς 1948 Στο ποτοποιείο του Κων. Γουγλίδη επί της οδού 21ης Ιουνίου 106 Στην πόλη του Κιλκίς τα τοπικά ποτοποιεία παρασκεύαζαν μικρές αλλά όχι ασήμαντες ποσότητες ούζου, κονιάκ και λικέρ, μέρος των οποίων πωλούνταν και εκτός των ορίων του νομού Κιλκίς. Μάλιστα υπήρχε και Ζυθοποιείο του Θουκυδίδη Ιωάννου Ξανθόπουλου, και γι αυτό τα αρχικά της φίρμας του ήταν ΘΙΞ, κατά το ΦΙΞ της Αθήνας.
Μύλος συνεταιρισμού Ο μύλος του Αθανασίου Καραλή βρισκόταν επί της 21ης Ιουνίου στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Εφορία. Στην Κατοχή ανέλαβε τη λειτουργία του ο Αγροτικός Συνεταιρισμός και στη συνέχεια μέχρι το 1960 περιήλθε στα χέρια ιδιώτη. Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι στην αυλή υπήρχε αλογόμυλος με δυο μυλόπετρες πλάγια τοποθετημένες που αποφλοίωναν σιτάρι για κορκότο (Παναγιώτης Μωυσίδης)	Αεριούχα ποτά Έξω από το εργαστήριο παρασκευής αναψυκτικών του Όμηρου Εμπορόπουλου επί της οδού Καλούδη (Όμηρος Εμπορόπουλος)	Υπάλληλοι της ΔΕΗ Με το νόμο 3523/1956 προβλέφθηκε η λήξη των συμβάσεων και των αδειών ηλεκτρικής εκμετάλλευσης στην ηπειρωτική Ελλάδα. Οι ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες που υπήρχαν μπορούσαν είτε να συμφωνήσουν στην εξαγορά τους από τη ΔΕΗ, είτε να καταφύγουν στα δικαστήρια. Η εξαγορά των επιχειρήσεων άρχισε ουσιαστικά το 1957. Το εργοστάσιο του Κιλκίς εξαγοράστηκε το 1958, ενώ μέχρι το τέλος του 1960 το ίδιο συνέβη με όλες σχεδόν τις ηλεκτρικές επιχειρήσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Τυροκομείο Κορυφολόγος σε τυροκομείο της Τερπύλλου. Πριν τον πόλεμο οι πιο διαδεδομένοι τύποι κορυφολόγων ήταν οι Άλφα – Λαβάλ και οι Ντιάμπολο. (Τάσος Μπόνιος)	Πλινθοκεραμοποιείο Το εργοστάσιο παρασκευής οπτοπλίνθων και κεράμων βυζαντινού τύπου του Μιχαήλ Λαζόπουλου ιδρύθηκε το 1947. Βρισκόταν στην έξοδο του Κιλκίς, επί της επαρχιακής οδού προς Ευκαρπία, σε γήπεδο διαστάσεων 65Χ120μ. Η πλειοψηφία των εργαζόμενων ήταν γυναίκες, γιατί το γυναικείο ημερομίσθιο ήταν φθηνότερο από το ανδρικό. Το εργοστάσιο έκλεισε οριστικά το 1968	Κιλκίς δεκ. 1960 Στο ποτοποιείο του Βασίλη Άτσαλα επί της οδού 21ης Ιουνίου Ο Βασίλης Άτσαλας σε δημοσιευμένη συνέντευξη του στο Μαχητή του Κιλκίς το 1983 αναφέρει: «Το 1964 είχαμε «σβήσει» 14 τόνους οινόπνευμα εμείς και άλλους 20-25 οι άλλοι ποτοποιοί του Κιλκίς. Τώρα είναι ζήτημα αν «σβήνουμε» μαζί με τον Καριοφύλλη 8-10 τόνους»
Στην «εύοινο» Γουμένισσα Παραδοσιακή μέθοδος οινοποίησης με ξύλινο χειροποίητο θλιπτήρα (Αναστασία Βαλαβανίδου, Λειτουργία επισκέψιμων καζανιών και κελαριών)	Κιλκίς 1983 Στο λαναριστήριο του Διαμαντή Διαμαντακίδη (Μαχητής του Κιλκίς)	Μηχανουργείο Εργασία ηλεκτροσυγκόλησης στο μηχανουργείο του Γ. Εμπορόπουλου (Σοφία Εμποροπούλου)

Κιλκίς 1916 Κατεστραμμένος μύλος Στην πόλη του Κιλκίς ατμόμυλοι εμφανίστηκαν στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τον Α. Αρβανίτη το 1909 στο Κιλκίς λειτουργούσαν 4 ατμόμυλοι «παράγοντες 1.700.000 οκάδας αλεύρου ετησίως». Σε αυτούς απασχολούνταν 26 εργάτες. Ο πιο παλιός γνωστός μύλος ανήκε στους αδελφούς Χατζηντίνου. Κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, ίσως το 1908, και ήταν ένα από τα ελάχιστα κτίρια που σώθηκαν από την πυρκαγιά που ξέσπασε κατά τη διάρκεια της μάχης του 1913	Κιλκίς 1947 Ο μύλος του Αποστολίδη στην 21ης Ιουνίου 273 Ο μύλος του Πασχάλη Αποστολίδη λειτούργησε από το 1923 και απασχολούσε 3 εργάτες. Βρισκόταν επί της οδού 21ης Ιουνίου 273 και ο εξοπλισμός του μύλου αποτελούνταν από δύο κυλίνδρους, ένα κινητήρα 55ΗΡ και μια πετρελαιομηχανή 15 ΗΡ (Βέτα Αποστολίδου)	Αλευρόμυλος στη Νέα Δήμητρα Το σύστημα άλεσης στους κυλινδρόμυλους περιελάμβανε ειδικές δεξαμενές (silos) αποθήκευσης, συστήματα κατακόρυφης και οριζόντιας ή πλάγιας μεταφοράς (ανεβατόρια), μηχανήματα καθαρισμού των δημητριακών από ξένα σώματα, διανομείς, συστήματα πρώτης σύνθλιψης και πρώτου κοσκινίσματος και τέλος τις κυρίως κυλινδρομηχανές. Στη συνέχεια ακολουθούσε το πέρασμα από τα κόσκινα διαχωρισμού σε πίτυρα, σιμιγδάλια και άλευρα. Η όλη διαδικασία κατέληγε στην ανάμειξη και στο σάκιασμα
Εσωτερικό αλευρόμυλου (Τάκης Χατζόπουλος)	Ο μύλος του Καντίδη Ο μύλος του Ιωάννη Καντίδη ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1926 ενώ λίγα χρόνια αργότερα ανέλαβε τη λειτουργία του ο γιος του Απόστολος. Βρισκόταν στην οδό Δημάδη 1 και διέθετε μια πετρελαιομηχανή 50 ΗΡ	Μύλος στη Νέα Σάντα (K4Station)
Κιλκίς 1928 Ανοικοδόμηση καπναποθήκης Αμπατζή Η καπναποθήκη Αμπατζή Βρισκόταν στο Ο.Τ.50, στην οδό Πόντου αρ.3. Στο συγκρότημα που το αποτελούσαν ένα διώροφο και ένα τριώροφο κτίριο, απασχολούνταν γύρω στα 150 άτομα. Η καπναποθήκη σταμάτησε τη λειτουργία της με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Κατεδαφίστηκε το 1993.	Κιλκίς 1932 Εργάτριες στην καπναποθήκη Σιδηρόπουλου (Θεοδώρα Σοφιανίδου)	Στην καπναποθήκη Σιδηρόπουλου (Βαρβάρα Παπαδοπούλου)
Επεξεργασία καπνών Στις καπναποθήκες ή καπνομάγαζα όπως λέγονταν, γινόταν η «εμπορική επεξεργασία» δηλαδή το στέγνωμα, το καθάρισμα από χαλασμένα φύλλα, η συσκευασία κατά ποιότητες, και η διατήρηση των καπνών μέχρι την πώληση τους	Κιβώτια με καπνόφυλλα (K4 Station)	Οι δίδυμες καπναποθήκες Οι παλιές βουλγάρικες καπναποθήκες Άγκο-Ποπόφ είναι από τα ελάχιστα κτίρια της παλιάς πόλης που διασώθηκαν από την πυρκαγιά που ξέσπασε κατά τη διάρκεια της μάχης της απελευθέρωσης του Κιλκίς. Βρίσκονται στη διασταύρωση των οδών Ε. Βενιζέλου και Ούλοφ Πάλμε. Το συγκρότημα περιλαμβάνει δυο εντυπωσιακά επιμήκη κτίρια, το ένα διώροφο και το άλλο τριώροφο, που με την παρουσία τους δέσποζαν στο κέντρο της πόλης. Οι δυο οικοδομικές μονάδες διαχωρίζονται από έναν επιμήκη ελεύθερο χώρο
Η καπναποθήκη Μοσκώφ Η Καπναποθήκη βρίσκονταν στο Ο.Τ. 117, ανάμεσα στις σημερινές οδούς 21ης Ιουνίου, Μοσκώφ και Παπαθεοφίλου. Το κτίσμα ανεγέρθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1926 από τον καπνεμπορικό Οίκο Μοσκώφ που τον αποτελούσαν αρχικά ο Νικόλαος και ο Κωνσταντίνος Μοσκώφ. Η χωρητικότητα της καπναποθήκης ήταν 250.000 οκάδες και απασχολούνταν 250 εργαζόμενοι. Η καπναποθήκη αυτή κατεδαφίστηκε το 1989	Η καπναποθήκη Σιδηρόπουλου Βρισκόταν στο Ο.Τ 192, επί της οδού 21ης Ιουνίου αρ.26. Το συγκρότημα αποτελούσαν δυο κτίρια, ένα διώροφο και ένα τριώροφο, που ανεγέρθηκαν το 1923. Ιδιοκτήτες της επιχείρησης ήταν ο Παύλος Σιδηρόπουλος με τον αδελφό του Σάββα. Οι καπναποθήκες λειτούργησαν ουσιαστικά μέχρι το 1940 και απασχολούσαν 120 εργάτριες και 15 στοιβαδόρους. Κατεδαφίστηκαν το 1988	Καπναποθήκη Αυστροελληνικής Βρίσκεται στο Ο.Τ. 124 επί της οδού Ν. Παναγιώτου αρ.50. Κτίσθηκε γύρω στο 1930 και ήταν ιδιοκτησία του Θεσσαλονικιού Εβραίου Δαυίδ Φαρατζή που είχε κτίσει πολλές καπναποθήκες και τις νοίκιαζε όλες στην «Αυστροελληνική Εταιρία Καπνού Α.Ε». Η καπναποθήκη είναι γνωστή και ως «Βιξ» από το όνομα του Γερμανού αρχιτέκτονα που την είχε σχεδιάσει. Διευθυντής της επιχείρησης ήταν ο Κωνσταντίνος Ζιώγας
Τυροκομείο στην Τέρπυλλο Στην πόλη του Κιλκίς εκτός από τα τυροκομεία του Ψαλλίδα και των αδελφών Παναγιώτου δεν υπήρχαν άλλα τυροκομεία μέσα στα όρια της πόλης. Αντίθετα οι Κιλκισιώτες συντηρούσαν τυροκομεία στα γειτονικά χωριά όπως ο Τουμανίδης στην Τέρπυλλο, ο Πασχάλης Αποστολίδης στην Ευκαρπία, ο Χρήστος Σαμολαδάς με τον Ιωάννη Τσιτσίμη στο Π. Γυναικόκαστρο, στο Χέρσο και στο Λεβεντοχώρι. Τυροκόμοι του Κιλκίς δούλευαν σε τυροκομεία στη Βάθη, τη Ξυλοκερατιά, το Βαφειοχώρι	Τυροκομείο στο Βαφειοχώρι Με το σκούφο ο Κώστας Μπόνιος, δεξιά ο Χρήστος Βλαχάκης (Τάσος Μπόνιος)	Έκθλιψη της μάζας τυριού Η πίεση του τυριού ήταν η τελευταία φάση στη διαδοχή των τρόπων αποβολής του τυρογάλακτος από το τυρόπηγμα. Πάνω σε ξύλινους πάγκους που η επιφάνεια τους είχε ανοξείδωτη τσιγκολαμαρίνα ο τυροκόμος τοποθετούσε τετράγωνα ξύλινα πλαίσια. Μέσα σε αυτά άπλωνε την τσαντήλα που με το τυρόπηγμα που έπαιρνε το σχήμα του πλαισίου. Από πάνω τοποθετούσε ξύλινα καπάκια και πάνω στα καπάκια τοποθετούσε κάποιο βάρος που συνήθως ήταν τενεκέδες τυριού. Στα σκληρά τυριά η πίεση γινόταν με ειδικά πιεστήρια
1932 Αξιούπολη Μεταξοπαραγωγικός οίκος Μιχαήλ Τσολάκη (Χρ. Ίντος «Η Αξιούπολη στην ιστορική της διαδρομή»)	Γουμένισσα δεκαετία 1930 Νεαρές γυναίκες μπροστά στο μεταξουργείο. Η 2η από αριστερά είναι η γιαγιά μου Μαρία Γότσου (K4 Station)	Χιονισμένο τοπίο με το μεταξουργείο (Φώτο Τάκης)
Γουμένισσα Δεκαετία 1930 Εργάτριες του μεταξουργείου (Άννα Τζάκου)	Το μεταξουργείο «Χρυσαλλίς» Το εργοστάσιο κατασκευάστηκε το 1926 από την ανώνυμη εταιρεία “Μεταξοϋφαντουργείον η Χρυσαλλίς Στυλ. Η. Παπαδόπουλου Α.Ε.” Από την ίδρυσή του ως και το 1937 περίπου παρουσίαζε ανοδική πορεία με αποτέλεσμα την κατασκευή επεκτάσεων και την προσθήκη μηχανημάτων. Έτσι, έφτασε να απασχολεί περίπου 400 άτομα -όχι μόνο από τον οικισμό της Γουμένισσας, αλλά και από τις γύρω περιοχές και χωριά- και να διαθέτει 174 αναπηνιστικές λεκάνες, 3 ηλεκτρικούς κινητήρες και μία ατμομηχανή	Μεταξουργείο «Χρυσαλλίς» Η αίθουσα αναπήνισης (4Η εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, Ημερολόγιο 2002)
Μεταξουργείο Χρυσαλλίς Το κτίριο αποτελείται από τρεις πτέρυγες που ενώνονται μεταξύ τους σε μορφή ασύμμετρου Π με τη νότια πτέρυγα μεγαλύτερη (110 μ. μήκος). Στην πρώτη πτέρυγα βρίσκεται το αναπηνιστήριο, όπου ξετυλίγονταν η κλωστή του μεταξοσκώληκα. Στη βόρεια πτέρυγα υπήρχαν κρεβάτια για στέγνωμα των κουκουλιών, κατάλληλοι αργαλειοί για την ύφανση του μεταξιού και αποθηκευτικοί χώροι. Στη δυτική πτέρυγα, υπήρχαν γραφεία, χώροι όπου φιλοξενούνταν οικογένειες εργατών και η κατοικία του ιδιοκτήτη.	Οι αργαλειοί του μεταξουργείου Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μηχανολογικός εξοπλισμός του κτιρίου, καθώς αποτελείται από μοναδικά δείγματα στον ελληνικό χώρο, με δυνατότητα μερικής λειτουργίας τους. Ανάμεσα σ’ αυτά σώζεται μεγάλος αριθμός αναπηνιστικών λεκανών από χυτοσίδηρο και αντίστοιχος αριθμός ανέμων κατασκευής προ του 1935, μία ατμομηχανή προ του 1930, ένας βελγικός ατμολέβητας του 1907, ένας αμερικάνικος λέβητας ατμάμαξας προ του 1930, μηχάνημα διαλογής κουκουλιών, ξηραντήριο σκωλήκων και πέντε μεταλλικοί αργαλειοί	Αίθουσα αναπήνισης (K4 Station)
Κιλκίς 1940 Πάσχα στο εργοστάσιο Ηλεκτροφωτισμού Το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος βρισκόταν στην οδό Γ.Καπέτα 17, στη θέση του σημερινού Δημαρχείου. Λειτούργησε από το 1929 μέχρι το 1958. Κύριος μέτοχος της Ηλεκτρικής Εταιρίας ήταν ο Αθανάσιος Δήμου, ο οποίος στη συνέχεια παρέμεινε και ο μοναδικός ιδιοκτήτης, όταν αποχώρησαν από τη επιχείρηση οι υπόλοιποι μικρομέτοχοι. Η πελατεία του εργοστασίου ήταν δημόσιοι οργανισμοί και ιδιώτες, κυρίως ιδιοκτήτες καταστημάτων.	Κιλκίς 1946 Ο Βασίλης Καραΐτης και ο Βασίλης Δάτσης μπροστά στον πίνακα διανομής του εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού (Βασίλης Δάτσης)	Κιλκίς - δεκαετία του 1940 Το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού (Θεοδόσης Τσιρέλης)
Οι μηχανές του Εργοστασίου Ηλεκτροφωτισμού Τον βασικό μηχανολογικό εξοπλισμό του εργοστασίου αποτελούσαν αρχικά 2 πετρελαιοκίνητες μηχανές παραγωγής ρεύματος. Η μία ήταν μια γερμανική Τίγκλερ 100 Hp για παραγωγή εναλλασσόμενου ρεύματος 200Volt και η άλλη, μια αγγλική Ρούστον 78 Hp. Μετά τον πόλεμο το εργοστάσιο εξοπλίστηκε με δυο ακόμη μηχανές, μια γερμανική Man 150 Hp και μια Χέρκουλες	Έλεγχος λειτουργίας μηχανών (Θεοδόσης Τσιρέλης)	Κιλκίς δεκαετία 1950 Στο εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού (Βασίλης Δάτσης)
Μηχανουργείο Γιώργου Παναγόπουλου Οι μηχανουργοί του Κιλκίς ασχολούνταν περισσότερο με την κατασκευή γεωργικών εργαλείων και την επισκευή εξαρτημάτων από τα γεωργικά μηχανήματα που είχαν υποστεί βλάβες. Πελάτες τους ήταν οι γεωργοί ιδιοκτήτες τρακτέρ και θεριζοαλωνιστικών μηχανών και οι μυλωνάδες. Κατασκεύαζαν σιλό για τα στάρια, μαχαίρια για τις «κουμπίνες», τροχαλίες, άξονες μηχανών	Μηχανουργείο στην Κρηστώνη (Μαριάννα Γλερίδου)	Μηχανουργείο Γ. Εμπορόπουλου (Σοφία Εμποροπούλου)
Κιλκίς 1958 Εργαστήριο παρασκευής αεριούχων ποτών Εμπορόπουλου Κατασκευαστές αεριούχων ποτών στην πόλη του Κιλκίς ήταν ο Μωυσής Μωυσίδης, ο Θεμιστοκλής Σκόρδας, ο Όμηρος Εμπορόπουλος, ο Γιώργος Τζαβέλας. Ο Όμηρος Εμπορόπουλος είχε το εργαστήριο του στην οδό Καλούδη	Αεριούχα ποτά ΝΕΚΤΑΡΟΛΑ (Παναγιώτης Μωυσίδης)	Κιλκίς Τέλη δεκαετίας 1960 Εργαστήριο παρασκευής αεριούχων ποτών Μωυσίδη στη Λέοντος Σοφού (Ν. Παναγιώτου) Το εργαστήριο του Μωυσή Μωυσίδη βρισκόταν στην οδό Λέοντος Σοφού 27, δίπλα στο Λουτρό και λειτούργησε αρχικά σαν παγοποιείο. Στη συνέχεια λειτούργησε σαν εργαστήριο κατασκευής αεριούχων ποτών με την ονομασία «Νεκταρόλα». Αργότερα η επιχείρηση πέρασε στους γιους του Ιωάννη και Παναγιώτη. Το 1955 το εργαστήριο εκσυγχρονίστηκε με την αγορά σύγχρονων μηχανημάτων
Πλινθοκεραμοποιείο Λαζόπουλου Γύρισμα τούβλων για να στεγνώσουν (Βαρβάρα Παπαδοπούλου)	Κατασκευή καμινιού Στο καμίνι τοποθετούνταν σε διαδοχικές στρώσεις τούβλα και κάρβουνο (κοκ). Το μέγεθος του καμινιού δεν ήταν σταθερό ενώ το ύψος του έφθανε τα 3,5 μ. Η φωτιά ξεκινούσε από τη βάση και το καμίνι καιγόταν επί 3-4 ημέρες. Όταν σταματούσε να καπνίζει σήμαινε πως έχει σβήσει. Από τα ψημένα τούβλα ξεχώριζαν και απομάκρυναν τα ελαττωματικά, που τα καταλάβαιναν από το χρώμα τους, καθώς και αυτά που είχαν κολλήσει μεταξύ τους	Κιλκίς 1958 Φούρνος πλινθοκεραμοποιείου Λαζόπουλου (Βαρβάρα Παπαδοπούλου)
Αποστακτήριο στο Ν. Κιλκίς (ΜΑΧΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ)	Άμβυκας απόσταξης Η παραγωγή του τσίπουρου εξακολουθεί και σήμερα να γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο της προβιομηχανικής εποχής, που στηρίζεται στη διαδικασία της κλασματικής απόσταξης με χρήση της κλασικής αποστακτικής συσκευής, του άμβυκα. («Πάικο το βουνό και οι άνθρωποι»)	«Καζάνι» στη Γουμένισσα (Δήμος Γουμένισσας)
1954 Κηροπλαστείο Σωτηρίου Στο Κιλκίς το μοναδικό κηροπλαστείο που λειτουργούσε προπολεμικά ανήκε στον Δήμο Σωτηρίου. Λειτουργούσε στην οδό Λέκκα και απασχολούσε 4 άτομα, ενώ την περίοδο των εορτών προσλαμβάνονταν έκτακτα 2-3 ακόμη εργάτριες. Αρχιμάστορας ήταν ο Λευτέρης Σωτηρίου. Η συνηθισμένη παραγωγή ξεπερνούσε τα 150 κιλά την ημέρα. Περίοδος αιχμής ήταν οι ημέρες του Πάσχα, οπότε οι εργαζόμενοι δούλευαν ασταμάτητα 3 συνεχόμενα οκτάωρα. Ήταν το μοναδικό στο είδος του και εξυπηρετούσε και γειτονικές πόλεις.	Κηροπλαστείο Δήμου Σωτηρίου Σκάλισμα πασχαλινής λαμπάδας. Από αριστερά: Ηλίογλου Χρυσούλα, Ελένη Θωμαΐδου, Λευτέρης Σωτηρίου (Ελένη Θωμαΐδου)	Λαναριστήριο Γ. Σαββόπουλου Η λανάρα είναι ένα εργαλείο χειροκίνητο ή μηχανοκίνητο, με το οποίο ξαίνεται, καθαρίζεται και κτενίζεται το μαλλί. Η μηχανοκίνητη λανάρα αποτελούνταν από μια τραπεζοειδή συσκευή, στην οποία ήταν προσαρμοσμένοι κύλινδροι εφοδιασμένοι με ατσάλινες βελόνες. Το μαλλί ριχνόταν σε έναν κυλιόμενο ψάθινο διάδρομο και περνούσε διαδοχικά ανάμεσα από τους κυλίνδρους.
Το παγοποιείο της Κρηστώνης «Κατά το έτος 1959 ανεγείραμεν παρά τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν Κιλκίς (Κρηστών) ψυγείον και παγοποιείον δυναμικότητος του μεν ψυγείου 1.600 κ.μ, του δε παγοποιείου 1.000 παγοστηλών ημερησίως, τα οποία αμφότερα προορίζονται δια την εξυπηρέτησιν της πόλεως και του Νομού Κιλκίς. Δια την ανέγερσιν του συγκροτήματος τούτου και τον εξοπλισμόν του με σύγχρονα μηχανήματα εδαπανήσαμεν τεράστια χρηματικά ποσά άνω των 3 εκατομμυρίων δραχμών…»	Κιλκίς 1955 Εργαστήριο επεξεργασίας δερμάτων Μεζάρη Στο Κιλκίς εργαστήρια επεξεργασίας νωπών δερμάτων είχαν ο Ιωάννης Τσαλουχίδης και ο Εμμανουήλ Μεζάρης. Ο Γιώργος Μεζάρης θυμάται ότι στο εργαστήριο του πατέρα του έκαναν την πρώτη επεξεργασία των δερμάτων που προμηθεύονταν κυρίως από τα σφαγεία και στη συνέχεια τα πουλούσαν στα βυρσοδεψεία της Θεσσαλονίκης. Τα δέρματα των μικρών ζώων τα ξέραιναν ενώ των μεγάλων τα αλάτιζαν.	Βυρσοδεψείο Σκηνή από την ταινία του Τάσου Ψαρά «Το εργοστάσιο» που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Λάζαρου Παυλίδη «Ο χρυσός νοικοκύρης». Η ταινία γυρίστηκε στην Αξιούπολη και σε χωριά του Πάικου και ο Βασίλης Κολοβός υποδυόταν έναν Κιλκισιώτη τεχνίτη επεξεργασίας δερμάτων (Ν. Φ. Μικελίδης «Ιστορία του κινηματογράφου»)